Tomografia komputerowa Lublin

Informacje ogólne / Tomografia komputerowa Lublin

Tomografia Komputerowa (badanie TK) to specjalistyczne badanie obrazowe wykorzystujące promieniowanie jonizujące, mające szeroki zakres zastosowań w diagnostyce medycznej począwszy od urazów i stanów nagłych do badań planowych. Umożliwia ona uwidocznienie przekrojów ciała ludzkiego z dokładnością zbliżoną do atlasów anatomicznych Tomografia komputerowa dobrze obrazuje strukturę kostną, jamę szpikową, dość dobrze obrazuje tkanki miękkie, natomiast słabo – chrząstki oraz łąkotki.

Źródłem promieniowania w tomografii komputerowej jest lampa rentgenowska obracająca się wokół osi ciała pacjenta. Emitowane przez nią promienie są pochłaniane przez układ detektorów umieszczony w obrębie aparatu i rejestrujący osłabienie promieniowania przechodzącego przez organizm ludzki na zasadach podobnych do radiologii konwencjonalnej. Obecnie wykonuje się badania TK techniką wielorzędowej tomografii komputerowej, w której podczas jednego obrotu lampy uzyskuje się wiele skanów równocześnie, dzięki zastosowaniu wielu rzędów detektorów. Ważną innowacją w technologii badań TK było wprowadzenie aparatów wykonujących spiralną tomografię komputerową – badanie, w którym lampa rentgenowska i detektory obracają się wokół pacjenta w sposób ciągły po linii śrubowej dzięki połączeniu ciągłego obrotowego ruchu układu złożonego z lampy i detektorów oraz z przesuwu stołu wzdłuż badanej powierzchni.

Ogromną zaletą spiralnej tomografii komputerowej jest wyeliminowanie błędów pomiarowych związanych z międzywarstwowym położeniem zmian oraz otrzymanie obrazu objętościowego, czyli takiego na którym widać wiele warstw tworzących bryłę. Specjalne procesory i dedykowane oprogramowanie umożliwiają przetworzenie uzyskanych danych w wysokiej rozdzielczości obrazy przekrojów ciała ludzkiego, wykorzystując różnice w gęstości poszczególnych tkanek. Współczesne tomografy umożliwiają uzyskanie wielu cienkich przekrojów w ciągu kilku sekund. Pozwala to dokładnie prześledzić budowę badanych struktur, dzięki temu istnieje też możliwość uzyskania trójwymiarowego obrazu. Krótki czas badania ogranicza niekorzystne zjawisko nieostrości ruchowej, co ma duży wpływ na jakość badań narządów poruszających się niezależnie od woli pacjenta (np. serca, żołądka, jelit), dzieci, pacjentów niespokojnych lub w ciężkim stanie (np. z niewydolnością oddechową uniemożliwiającą wstrzymanie oddychania w czasie badania). Pozwala również efektywniej wykorzystać ocenę zjawisk dynamicznych (np. skurczu i rozkurczu komór serca, perfuzję krwi w ogniskach patologicznych).

Badanie TK jest stosunkowo mało obciążające dla pacjenta, wykonuje się je w pozycji leżącej, w aparacie o szerokim otworze. Jest krótkie – czas badania głowy czy zatok przynosowych nie przekracza minuty, a standardowe wielofazowe badanie jamy brzusznej trwa do 15 min.2 Podczas badania pacjenci nie odczuwają dyskomfortu ani nie zgłaszają innych objawów (poza przypadkami ze stosowaniem kontrastu). Część badań TK wymaga dożylnego podania środków kontrastowych celem polepszenia obrazu, wówczas w trakcie badania pacjent otrzymuje dożylnie kontrast jodowy. Bezpośrednio po podaniu kontrastu pacjent może odczuwać przez krótki czas „uderzenia gorąca” oraz metaliczny posmak w ustach. Bardzo rzadko występują objawy niepożądane, takie jak nudności, wymioty, zaczerwienienie skóry, pokrzywka, dlatego też po zakończonym badaniu pacjent z założonym wkłuciem pozostaje pod kontrolą przez 15-20 min.

TK głowy / Tomografia komputerowa Lublin

Dobra rozdzielczość liniowa i kontrastowa pozwalająca na wyodrębnienie wielu szczegółów anatomicznych, łatwa dostępność i stosunkowo mały koszt powodują, że tomografia komputerowa jest badaniem podstawowym w diagnostyce szeroko pojętej głowy (mózgowia, twarzoczaszki, zatok przynosowych). Dotyczy to zwłaszcza chorych nieprzytomnych lub niewspółpracujących. TK jest badaniem z wyboru po urazie czaszkowo-mózgowym. Bezzwłocznie należy ją wykonać u pacjentów z podejrzeniem krwiaka wewnątrzczaszkowego, krwawienia podpajęczynówkowego i, w miarę możliwości, udaru niedokrwiennego Wskazania do wykonania tego badania są bardzo szerokie i można je podzielić na schorzenia dotyczące mózgowia (np. diagnostyka udarów mózgu, krwotoków mózgowych, guzów mózgu, urazów), twarzoczaszki (np. guzy, stany zapalne, urazy), zatok przynosowych (np. ostre i przewlekłe zapalenia, nowotwory itp). W celu zwiększenia kontrastu między tkankami podaje się dożylnie jodowe środki cieniujące. Patologiczne, ogniskowe wzmocnienie kontrastowe zależy od stopnia uszkodzenia bariery krew-mózg w obrębie zmiany, jej unaczynienia oraz sposobu podania środka cieniującego. Szybkie wstrzyknięcie preparatu w czasie badania umożliwia ocenę perfuzji w tkankach mózgowia (badanie dynamiczne) lub prezentację naczyń (ąngio-TK). Jednak podstawowym badaniem ośrodkowego układu nerwowego jest rezonans magnetyczny (MR). W porównaniu do TK dostarcza dokładniejszych informacji, znacznie lepiej ujawnia różnice miedzy tkanką zdrową a patologiczną.

TK kręgosłupa / Tomografia komputerowa Lublin

Tomografię komputerową kręgosłupa wykonuje się dla oceny elementów kostnych w zmianach pourazowych, naciekach nowotworowych oraz w chorobach zwyrodnieniowych drobnych stawów kręgosłupa. Rzadszym wskazaniem są patologie krążka międzykręgowego i przylegających do jego powierzchni trzonów kręgów.

Wielorzędowe systemy tomografii komputerowej, oprócz możliwości oceny skomplikowanych złamań (cienkie warstwy, rekonstrukcje wtórne 2D i 3D) są przydatne w niektórych badaniach tkanek miękkich, dla których badaniem z wyboru jest rezonans magnetyczny. Nowoczesne oprogramowanie umożliwia nakładanie na siebie obrazów z różnych poziomów przekroju kończyny do obliczeń geometrycznych kątów, np. antewersji, czy innych, pomocnych przy planowaniu zabiegów ortopedycznych. W przypadku badania wyjątkowo długich odcinków kości, czas ekspozycji skraca się wraz ze wzrostem liczby rzędów detektorów aparatu. W badaniach tomografii komputerowej kończyn stosuje się dwie różne techniki w zależności od wskazań. Do pierwszej grupy wskazań należą badania wykonywane bez stosowania środków cieniujących i mające na celu ocenę struktury kostnej w takich jednostkach chorobowych jak: choroba Pageta, dysplazja włóknista, zmiany pourazowe czy choroba zwyrodnieniowa dużych stawów, w przypadku niejednoznacznego obrazu klinicznego i radiologicznego w przeglądowym zdjęciu RTG. Druga grupa wskazań, oprócz oceny struktur kostnych, obejmuje zmiany w tkankach miękkich wokół kości oraz nacieki zapalne i nowotworowe szerzące się z kości na tkanki miękkie lub odwrotnie. Wskazania obejmują nowotwory łagodne i złośliwe kości i stawów, ocenę rozległości nacieków nowotworowych i ich stosunku do jamy szpikowej i tkanek miękkich oraz przewlekłe i nietypowe stany zapalne kości i stawów. Konieczne jest podanie środka cieniującego.

TK klatki piersiowej / Tomografia komputerowa Lublin

Badanie TK często stosuje się do oceny narządów klatki piersiowej w procesach nowotworowych łagodnych i złośliwych, zarówno pierwotnych, jak i przerzutowych oraz w stanach zapalnych przewlekłych lub o nietypowym przebiegu. Kolejne grupy wskazań to: ocena rozległości nacieku w nowotworach przełyku, zmiany w węzłach chłonnych śródpiersia, zatorowość płucna, zmiany popromienne, nacieki nowotworowe wychodzące z osierdzia lub serca oraz urazy klatki piersiowej.

W celu wybiórczej oceny tkanki płucnej wykonuje się tomografię komputerową klatki piersiowej wysokiej rozdzielczości (HRCT), bez podania środka cieniującego. Podstawowe wskazania do tego badania to choroby miąższu płucnego, jakimi są m.in. sarkoidoza, histiocytoza X, pylica płuc, choroby układowe tkanki łącznej, śródmiąższowe zwłóknienie płuc, rozstrzenia oskrzeli i rozedma. Badanie tej okolicy wymaga bezruchu pacjenta. Podstawową przewagą wielorzędowej tomografii komputerowej spiralnej w stosunku do sekwencyjnej jest możliwość wykonana badania podczas pojedynczego wdechu.

TK jamy brzusznej / Tomografia komputerowa Lublin

Tomografia komputerowa jamy brzusznej pozwala ocenić narządy miąższowe (wątroba, śledziona, trzustka, nerki) w przypadkach nowotworów łagodnych i złośliwych, pierwotnych i wtórnych. Metoda ta pozwala również na badanie rozległości nacieków zapalnych i nowotworowych w obrębie ścian żołądka, pęcherzyka żółciowego, jelita cienkiego i grubego, nadnerczy oraz ocenę ewentualnej wznowy operowanego guza. Podobnie jak w innych badaniach wymagających wstrzymania oddechu, w tomografii komputerowej jamy brzusznej zwiększenie liczby rzędów detektorów podnosi jakość obrazów i ogranicza czas badania przy zachowaniu wysokiej rozdzielczości obrazów. Pozwala to również na zwiększenie zakresu badania. Dzięki spiralnym wielorzędowym tomografom komputerowym, stały się możliwe do wykonania badania dynamiczne, wielofazowe, czy planimetryczne w obrębie wątroby i trzustki pozwalające na dokładną ocenę zmian ogniskowych. Wskazaniem do wykonania tomografii komputerowej jamy brzusznej są: zmiany nowotworowe, zmiany zapalne (np. zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie wyrostka robaczkowego), niedrożność przewodu pokarmowego, krwawienie z przewodu pokarmowego, urazy jamy brzusznej czy objawy ogólne (np. chudnięcie, bóle brzucha, niedokrwistość).

Badanie wielofazowe / Tomografia komputerowa Lublin

Badania wielofazowe wykonywane są w celu różnicowania obserwowanych zmian między procesami rozrostowymi, pierwotnymi i wtórnymi, a malformacjami naczyniowymi wątroby oraz przy podejrzeniu nowotworów trzustki. Fazy opóźnione stosowane są również do oceny układu dróg odprowadzających mocz. Metoda ta polega na bardzo szybkim przeskanowaniu danej okolicy lub danego narządu w kilku fazach przepływu środka cieniującego. Z reguły pierwszą fazą jest badanie bez żadnych środków cieniujących, które daje „tło”. Następnie podaje się środek cieniujący i wykonuje pierwszy skan w czasie, kiedy środek cieniujący jest w tętnicach unaczyniających dany narząd (faza tętnicza). Drugi skan wykonuje się po kilkunastu/kilkudziesięciu sekundach w czasie, gdy środek kontrastowy znajduje się w miąższu narządu i/lub jego żyłach. Niekiedy wykonuje się również fazy opóźnione – po kilku lub nawet kilkunastu minutach. Możliwość wykonywania badań dynamicznych została szeroko rozpropagowana wraz z wprowadzeniem aparatów spiralnych, a zwłaszcza wielorzędowych. Wskazaniami do wykonania wielofazowego badania są m.in. nowotwory łagodne i złośliwe, ostre i przewlekłe zapalenie trzustki, stany zapalne w jamie brzusznej, żółtaczka, kwalifikacja do przeszczepu wątroby, kontrola po przeszczepieniu wątroby.

Angiografia / Tomografia komputerowa Lublin

Angiografia TK (badanie angio-TK, angio-KT, angio-CT, lub CTA – ang. computed tomography angiography) wykonywana jest w celu dokładnej oceny naczyń krwionośnych w różnych częściach ciała – poczynając od tętnic zaopatrujących mózg, a kończąc na naczyniach kończyn dolnych. Łączy w sobie zalety angiografii i tomografii komputerowej. Pozwala uwidocznić przebieg i wygląd naczyń krwionośnych. Jest to badanie wymagające podania środków cieniujących za pomocą strzykawki automatycznej. Fazę badania dobiera się specjalnie tak, aby uzyskać jednolite wzmocnienie kontrastowe krwi płynącej w badanych naczyniach. Umożliwia to ocenę między innymi takich patologii jak: tętniaki prawdziwe, rzekome i rozwarstwiające, zmiany miażdżycowe, drożność, zwężenia i anomalie tętnic, jak również umocowanie, rozprężenie i nieprawidłowości w obrębie stentgraftów aortalnych. Choroby naczyń mogą objawiać się w różny sposób – np. zwężenie tętnic nerkowych powoduje często rozwój ciśnienia tętniczego, choroby tętnic kończyn dolnych mogą być przyczyną bólu nóg, a miażdżyca tętnic wieńcowych prowadzi do choroby niedokrwiennej serca. W onkologii wykonuje się angiografię TK podczas planowania leczenia do obrazowania naczyń zaopatrujących guz nowotworowy.

Angiografia tętnic wieńcowych / Tomografia komputerowa Lublin

Angiografia tętnic wieńcowych przy pomocy tomografii komputerowej – nieinwazyjna koronarografia jest badaniem mogącym u niektórych pacjentów zastąpić inwazyjną koronarografię. Nie wymaga ono najczęściej nakłuwania tętnicy i pobytu w szpitalu. Dodatkowo w czasie badania możliwe jest uzyskanie informacji dotyczących funkcji lewej komory oraz morfologii zastawek wewnątrzsercowych. Badanie to wykonuje się między innymi u pacjentów po operacji wszycia pomostów aortalno-wieńcowych w celu oceny ich funkcjonowania. Wykonanie badania razem z przygotowaniem pacjenta trwa około jednej godziny. Na czas badania podłączane są pacjentowi elektrody do monitorowania EKG i pompa infuzyjna do podania środka kontrastowego. Po umieszczeniu pacjenta wewnątrz aparatu i poinstruowaniu o konieczności wstrzymania oddechu na kilka sekund wykonywany jest skan, w czasie podawania środka kontrastowego. Długość samego skanu zależy od częstości rytmu serca i trwa z reguły 5-9 sekund. Na czas tych kilku sekund pacjent powinien bezwzględnie wstrzymać oddech i pozostawać w bezruchu.

Badanie kardiologiczne / Tomografia komputerowa Lublin

Badanie kardiologiczne TK obejmuje badanie morfologii i czynności mięśnia sercowego. Badanie czynnościowe serca w tomografii komputerowej polega na obliczaniu zmian objętości środka kontrastowego w lewej komorze i ocenie jej mięśnia. Uzyskiwane podczas badania wyniki są zbliżone do wyników w rezonansie magnetycznym, jednak według niektórych doniesień, część parametrów może być nieznacznie przeszacowywane w tomografii. Według piśmiennictwa, metodą referencyjną nadal pozostaje MR. Tomografia komputerowa jest bardzo przydatną metodą w ocenie zarówno pierwotnych, jak i przerzutowych guzów serca i osierdzia. Dotyczy to zwłaszcza ich zmian obejmujących tętnice wieńcowe i duże naczynia, gdzie najdokładniej są przedstawione stosunki topograficzne i ewentualne, powodowane przez nie zwężenia bądź zatory.

Wirtualna kolonoskopia / Tomografia komputerowa Lublin

Wirtualna kolonoskopia TK pozwala na przedstawienie ścian i wnętrza jelita grubego za pomocą trójwymiarowych obrazów uzyskanych w tomografii komputerowej. Badanie to w porównaniu z innymi metodami diagnostyki jelita grubego jest mało uciążliwe dla pacjenta. Jedyne nieprzyjemne doznania związane z badaniem, na jakie narażony jest pacjent, to bezpośrednio przed badaniem w pracowni tomografii komputerowej, wypełnianie powietrzem jelita grubego pacjenta oraz podanie dożylnego środka kontrastowego. Badanie wykonywane jest w ułożeniu na plecach oraz na brzuchu. Pacjent układany jest na ruchowym stole, na którym wjeżdża do środka tomografu (tzw. gantry). Rozdęcie jelita przez powietrze umożliwia wirtualną endoskopie wewnątrz światła przewodu pokarmowego. Badanie trwa od 15-30 minut. Za pomocą specjalnego oprogramowania skany są przetwarzane w celu uzyskania obrazów wewnętrznej powierzchni ścian jelita. W przypadku nacieku poza ścianę jelita jest to badanie o największej czułości. Wirtualna kolonoskopia uwidacznia odcinek od odbytnicy do kątnicy, czyli całe jelito grube pod warunkiem bardzo dobrego przygotowania się do badania.9 W ciągu 2-3 dni poprzedzających zabieg należy stosować dietę bezresztkową, dzień przed badaniem pacjent przyjmuje środki przeczyszczające w celu dokładnego oczyszczenia jelita grubego.

Badanie TK zleca / Tomografia komputerowa Lublin

• Neurolog – w celu wyjaśnienia przyczyny bólów i zawrotów głowy, wykluczenia obecności malformacji naczyniowej, choroby rozrostowej mózgu i rdzenia kręgowego, diagnostyki chorób degeneracyjnych mózgu, w tym demencji, diagnostyki przyczyny bólów kręgosłupa oraz wyjaśnienia przyczyny innych objawów chorób neurologicznych.
• Neurochirurg – w celu diagnostyki podejrzewanych zmian rozrostowych mózgu i kręgosłupa, określenia obecności malformacji naczyniowych, zmian pourazowych i nowotworowych czaszki i kręgosłupa.
• Kardiolog lub lekarz chorób wewnętrznych – w celu oceny ryzyka miażdżycy tętnic wieńcowych, oceny stanu zaawansowania choroby wieńcowej, oceny morfologii i funkcji serca, oceny morfologii aorty i innych dużych naczyń krwionośnych, wykluczenia wrodzonej czy nabytej wady serca.
• Lekarz chorób wewnętrznych, pulmonolog, urolog, pediatra czy ginekolog – w celu diagnostyki patologii płuc i ścian klatki piersiowej w procesach łagodnych i złośliwych, oceny węzłów chłonnych śródpiersia, diagnostyki przełyku, zatorowości płuc, pylicy płuc, zwłóknień płuc, oceny wątroby, dróg żółciowych, trzustki, żołądka, jelita cienkiego i grubego, nadnerczy, nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, gruczołu krokowego, macicy i jajników,. Ortopeda – w celu oceny układu kostno-mięśniowego po przebytym urazie i operacji oraz przed planowaną operacją a także w diagnostyce guzów, chorób zwyrodnieniowych, zapaleń kości, w chorobie Pageta i dysplazji włóknistej kości. Ortopeda może też skierować pacjenta na badanie TK niektórych dużych stawów, np. kolanowego, czy biodrowego, z dostawowym podaniem środka kontrastowego.
• Onkolog – w celu zlokalizowania i określenia rozległości procesu nowotworowego, jak również przed planowaną terapią i w trakcie terapii, jako kontrola efektów leczenia.
• Chirurg – w celu wykonania diagnostyki ostrych i przewlekłych chorób chirurgicznych jamy brzusznej i miednicy, oraz po urazach tułowia czy klatki piersiowej. Badanie TK jest najczęściej wykonywane do określenia stanu dużych naczyń np. aorty, przed planowaną operacją.
  Laryngolog – w celu określenia charakteru zmian guzowatych szyi w tym krtani oraz chorób zatok obocznych nosa, jamy nosowej, gardła, uszu i ślinianek.
• Okulista – w celu pogłębienia diagnostyki zmian zapalanych, nowotworowych i pourazowych.
• Endokrynolog – w celu oceny przysadki u osób, u których istnieją przeciwwskazania do wykonania badania MR przysadki.

Zapraszamy na stronę www.gastromed.pl

Przeczytaj też o środkach kontrastowych w TK - kliknij

Źródło:
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Raport w sprawie ustalenia taryfy świadczeń nr WT.541.34.2016